KOLAJEN NEDİR ? FAYDALARI NELERDİR ? HANGİ BESİNLERDE BULUNUR ?
KOLAJEN NEDİR? FAYDALARI NELERDİR? HANGİ BESİN GRUPLARINDA BULUNUR?
Kolajen kelime olarak Yunanca tutkal anlamına gelen "kólla"kelimesinden geliyor. Bu benzetme aslında vücudumuzdaki hayati görevlerinden kaynaklanıyor çünkü kolajen vücutta adeta bir tutkal görevi görüyor. Kolajen vücudun yapısal bütünlüğünü oluşturan, ayrıca insan vücudunda en çok bulunan temel protein. Başta derimiz, bağ dokumuz, tendon, eklem, tırnak, diş, saç ve kemiklerimiz olmak üzere göz dâhil hemen her organın yapısında kolajen olup, ekstrasellüler matriksi oluşturan yapısal proteinlerden en önemlisidir.Kolajen vücudumuzdaki proteinlerin yaklaşık %30unu oluşturmaktadır. Derimizin ise %70lik kısmını meydana getiren önemli bir bileşendir.Temel özelliği ise dokulara destek sağlamak, doku ya da organların canlıve esnek kalmasına yardımcı olmak.
Ancak; modern çağımızda meydana gelen yeni beslenme tarzları, dışarıdan düzenli kolajen alımını önemli ölçüde azalttı.Pişirme yöntemlerimizin değişmesi, düşük ısıda uzun süre suda kaynatılan hayvansal besinlerin yerini paket ürünlerin veya fast food yiyeceklerin alması,kızartmalar, ızgaralar ya da benzerleri bedenimize giren kolajen miktarını büyük oranda sınırladı.
Moleküler yapısı Glisin-X-Prolin/Hidroksiprolinşeklinde olup;kolajenin yapısında 18 farlı aminoasit bulunmakla birlikte 9 zorunlu aminoasitin 8 tanesi (histidin, lösin, izolösin, lizin, metiyonin, fenilalanin, treonin, tirozin ve valin) yüksek oranda bulumaktadır. İnsan vücudunda bilinen en az 16 kolajen çeşidi bulunur. Bununla birlikte toplam kolajenin büyük bir çoğunluğunu tip 1,2,3,4 ten oluşmaktadır.
- Tip 1: Tüm kolajen çeşitleri arasında insan vücudunda en fazla miktarda bulunanıdır. Cilde gerginlik ve elastikiyete verir, kemikleri destekler ve dokuları bir arada tutar.
- Tip2: Bağ dokularda kıkırdak yapımına katkıda bulunarak, eklem sağlığını korur.
- Tip3: Kalp kan damarlarını ve kan dokusunu oluşturma, cilde esneklik ve sıkılık kazandırma gibi pek çok görevi vardır.
- Tip4: Sindirim ve solunum organlarımızın yüzeylerini oluşturup kas, yağ ve organları çevreleyen bazal laminanın oluşumunda önemli bir rol oynar.
FAYDALARI NELERDİR?
- Yaşlanmanın kaçınılmaz sonuçlarından bir diğeri olan selülit oluşumunu önleyerek, deri dokusunda iyileşme sağlar.
- Bağırsak sağlığının korunması açısından sindirim sisteminin koruyucu tabakasını destekler ve güçlendirir.
- Tırnakların, saçların ve dişlerin yapı taşı olarak, tırnakları güçlendirir ve saçların daha sağlıklı olmasına destek olur.
- Kas kütlesinin oldukça önemli bir bileşeni olan kolajen, kas yapımına destek olmanın yanında yağ yakımını da destekler.
- Yaşın ilerlemesine ile vücudumuzdaki kıkırdağın zayıflaması, eklemlerde iltihaplanmalara yol açabilir. Kolajen takviyeleri ve kolajen açısından zengin besin tüketimi ile eklemlerdeki bu ağrılar ve iltihaplanmalar azaltılabilir.
HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
- Sığır ve inek eti, tavuk, keçi vbhayvanların kemikleri, derisi ve sakatat bölgesinde bol miktarda kolajen bulunur.
- Portakal, mandalina, greyfurt, ananas gibi C vitamini içeren meyveler
- Yeşil ve siyah zeytin, kereviz, soğan, sarımsak gibi sülfür içeren gıdalar
- Domates, kırmızıbiber, elma, çilek, kiraz gibi likopen içeren meyveler
- Özellikle balık pullarında, somonda bulunan Omega 3 yağ asitleri
- Havuç, balkabağı gibi A vitamininden zengin turuncu sebzeler ve lahana, pancar, ıspanak, kuşkonmaz ve patlıcan gibi sebzeler
- Kemik suyu ve ve paça çorbası
Uzm. Dyt. Ayşenur Fişek
Kaynaklar:
- Guillerminet, F., Beaupied, H., Fabien-Soule, V., Tome, D., Benhamou, C.L, Roux, C., Blais, A., 2010. Hydrolyzed collagen improves bone metabolism and biomechanical parameters in ovariectomized mice: an in vitro and in vivo study. Bone 46: 827-834
- Bonjour, J.P., 2005. Dietary protein: An essential nutrient for bone health. Journal of the American College of Nutrition 24: 526-36.
- European Food Safety Authority (EFSA), 2011. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies. Scientific Opinion on the substantiation of a health claim related to collagen hydrolysate and maintenance of joints pursuant to Article 13(5) of Regulation (EC) No 1924/20061. EFSA Journal 9(7): 2291.