Diyet ve Sağlıklı Beslenme Arasındaki İlişki
Diyet ve Sağlıklı Beslenme Arasındaki İlişki
Diyet denilince akla adeta ölüm orucu geliyor. Oysa diyet sağlıklı ve dengeli beslenme planı demektir. Peki ‘diyet’ dediğimiz ve adı her diyet olan program sağlıklı mı? Elbette olması gereken sağlıklı beslenme planına uygun hazırlanması fakat Google’da basit bir tarama yaptığınızda önünüze sayısız ‘sağlıksız’ diyetler çıkacaktır. İsveç diyeti mi dersiniz, atkins,dukan, paleo, zone, vegan, düşük karbonhidrat diyeti, ketojenik diyet, intermittent fasting, gaps, fodmap diyeti diye gider bu liste. Her biri birbirinden farklı sebeplerle isimlendirilmiştir, hatta bazı bilim insanlarının ismini almış diyetler bile vardır. Pekala nasıl karar vereceğiz diyet size göre sağlıklı mı yoksa değil mi?
Diyet ve Sağlıklı Beslenme Arasında direk bir ilişki olmalıdır. Diyet sağlıklı olmalıdır. Size, yani kişiye özel olmalıdır. Kişinin özel durumu, hastalıklarına göre, gebe ya da emzikli olmasına göre, cinsiyete göre, spor ve aktivite düzeyine göre titizlikle planlanmalıdır. Ayrıca kişilerin antropometrik ölçümleri alınmalı, gerekirse kan tahlilleri bakılmalı, kronik bir rahatsızlığı var mı sorulmalı ve ardından diyeti planlanmalıdır.
Sağlıklı bir diyet planında besin ögeleri dağılımı dengelidir. Genel olarak %55-60 oranında Karbonhidrat %15-20 oranında Protein ve %20-30 oranında yağ içerir/ içermelidir. Enerjinin temel kaynağı ve ilk yakıt ürünü olan yağlar vücutta enerji tüketiminde önemli bir role sahiptir. Aynı şekilde kas ve karaciğer glikojen depolarımız için elzem olan Karbonhidratlar 2. Enerji yakıtıdır. Son olarak yapım ve onarım çalışmalarında ve tüm enzimatik faaliyetleri yürütmekte görevli proteinlerin alımı kişinin kilosu * 1 gr şeklinde ayarlanmalıdır. ( özel durumlara göre değişebilir, çok arttırmak ya da azaltmak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Lütfen diyetisyeninize danışın)
Sağlıklı bir diyette makro besin ögeleri yanı sıra gizli kahramanlar mikro besin ögeleri yer almaktadır. Bunlar vitamin ve minerallerdir. Vitamin ve minerallerin alımı sebze ve meyve tüketimiyle değerlendirilebilir. Kişi günde ortalama toplamda 5 porsiyon meyve ve sebze tüketmelidir.
Ve geldik en önemli ihtiyacımız olan suya! Su günlük tüketimi hakkında oldukça farklı tavisyeler ve bilgiler gezmektedir. En genel ve kabul gören öneri kişinin ağırlığı * 30-35 ml su tüketimi önerisidir. Fazlası hiponatremi dediğimiz su zehirlenmesine diye bilinen kandaki sodyum konsantrasyonunun düşmesine sebebiyet verebilecekken, yetersizliği durumunda hipopatasemi dediğimiz rahatsızlıklar oluşabilir bunlar böbrek sodyum potasyum pompasında meydana gelen hasarlardır. Su metabolik faaliyetlerde/ enerji metabolizmasında besinlerin sindirimi için en önemli kaynaktır.
Sağlıklı beslenme ve diyet arasındaki paralel ilişki kişilerin kendilerine ait olmayan bir diyet programını uygulamak ile tamamen bozulacaktır. Bu bağı sıkı tutmak için, günlük enerji alımınıza ve fiziksel aktiviteniz doğrultusunda gerekli vitamin ve mineral takviyelerinizi almaya özen göstermelisiniz.
Son günlerde zor günlerden geçtiğimizi unutmamalı, gereken takviyeleri ( c vit, propolis, probiyotik, diyet lifi, multivitamin, kolajen gibi )destekleri almayı unutmamalı, kendimize olduğundan çok daha iyi bakmalı ve iyi bir bağışıklığa sahip olmalıyız.
Sevgiler,
Uzm. Dyt. Ayşenur Fişek